Αν θέλετε να γυμνάσετε το σώμα σας, κατευθυνθείτε στο γυμναστήριο. Αν θέλετε να ασκήσετε τον εγκέφαλό σας, ακούστε μουσική. Υπάρχουν λίγα πράγματα, που διεγείρουν τον εγκέφαλο όπως η μουσική. Εάν θέλετε να διατηρήσετε τον εγκέφαλό σας ενεργό καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας γήρανσης, το να ακούτε ή να παίζετε μουσική είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο. Προσφέρει μια συνολική προπόνηση του εγκεφάλου.
Η μουσική αποτελεί το κλειδί των συναισθημάτων του ανθρώπου ανεξαρτήτως ηλικίας. Ένα τραγούδι που συνόδευε την παιδική μας ηλικία, ένας στίχος που σιγοτραγουδήσαμε πολλές φορές μέσα στα χρόνια, μπορεί να ανασύρει στιγμές, που έχουν χαραχτεί ανεξίτηλα μέσα μας.
Έρευνες έχουν δείξει, ότι η ακρόαση μουσικής μπορεί να μειώσει το άγχος, την αρτηριακή πίεση και τον πόνο, καθώς και να βελτιώσει την ποιότητα του ύπνου, τη διάθεση, την πνευματική εγρήγορση και τη μνήμη.
Η σύνδεση εγκεφάλου-μουσικής
Οι ειδικοί προσπαθούν να καταλάβουν, πώς ο εγκέφαλός μας μπορεί να ακούσει και να παίξει μουσική. Ένα στερεοφωνικό σύστημα εκπέμπει κραδασμούς, που ταξιδεύουν στον αέρα και με κάποιο τρόπο εισέρχονται στο εσωτερικό του ακουστικού πόρου. Αυτές οι δονήσεις διεγείρουν το τύμπανο και μεταδίδονται σαν ένα ηλεκτρικό σήμα, που ταξιδεύει μέσω του ακουστικού νεύρου στο εγκεφαλικό στέλεχος. Εκεί το σήμα επανασυναρμολογείται σε αυτό, που αντιλαμβανόμαστε ως μουσική.
Επιστήμονες έβαλαν δεκάδες καλλιτέχνες της τζαζ και ράπερ να αυτοσχεδιάσουν μουσική ενώ ήταν ξαπλωμένοι μέσα σε μια μηχανή fMRI (λειτουργική απεικόνιση μαγνητικού συντονισμού) για να παρακολουθήσουν και να δουν ποιες περιοχές του εγκεφάλου τους φωτίζονται/ενεργοποιούνται. Η μουσική είναι δομική, μαθηματική και αρχιτεκτονική. Βασίζεται στις σχέσεις μεταξύ μιας νότας και της επόμενης. Όπως αποδείχθηκε, ο εγκέφαλός μας πρέπει να κάνει πολλούς υπολογισμούς για να το κατανοήσει.
Η ακρόαση (ή η δημιουργία) μουσικής αυξάνει τη ροή του αίματος στις περιοχές του εγκεφάλου που δημιουργούν και ελέγχουν συναισθήματα. Το μεταιχμιακό σύστημα, το οποίο εμπλέκεται στην επεξεργασία των συναισθημάτων και τον έλεγχο της μνήμης, «ανάβει» όταν τα αυτιά μας αντιλαμβάνονται τη μουσική.
Γενικότερα, σύμφωνα με πλήθος ερευνών, η μουσική μπορεί να βοηθήσει όσους αντιμετωπίζουν έντονο άγχος και στην αντιμετώπιση συμπτωμάτων που αποδίδονται στο άγχος (ταχυκαρδίες, αρρυθμίες, εφίδρωση κτλ), συμβάλλει στην ανακούφιση του σωματικού πόνου και στη μείωση της υψηλής πίεσης. Επίσης συμβάλλει στην καλύτερη ψυχική υγεία καθώς χρησιμοποιείται ως μέσο εκτόνωσης, επικοινωνίας και έκφρασης.
Ανεβάστε τη διάθεση σας
Το χαμόγελο που έρχεται αβίαστα μόλις ακούσετε ένα συγκεκριμένο τραγούδι, το ότι ξεκινάτε να χτυπάτε ρυθμικά το πόδι σας ακόμη κι αν δεν σας αρέσει το τραγούδι που παίζει στο μαγαζί που βρίσκεστε, το ότι σιγομουρμουρίζεται ένα τραγούδι για αρκετές ώρες ώρες αφότου το ακούσατε, για όλα αυτά ευθύνεται η δύναμη της μουσικής. Καθώς η μουσική περνάει στον εγκέφαλο, ενεργοποιεί την απελευθέρωση της ντοπαμίνης, της ορμόνη της ευτυχίας” ή “ορμόνης της απόλαυσης”. Η ίδια η ορμόνη δεν προκαλεί κάποιο συναίσθημα. Ενισχύει όμως τα αισθήματα ευτυχίας και απόλαυσης, συσχετίζοντας την καλή διάθεση/αίσθηση με συγκεκριμένες πράξεις και συμπεριφορές.
Μάθετε ένα όργανο
Όταν 13 μεγαλύτεροι ενήλικες παρακολούθησαν μαθήματα πιάνου, η προσοχή, η μνήμη και οι ικανότητες επίλυσης προβλημάτων βελτιώθηκαν, μαζί με τη διάθεσή τους και την ποιότητα ζωής τους. Δεν χρειάζεται να γίνετε επαγγελματίας, απλώς κάντε μερικά μαθήματα.
Καθημερινή ενισχύση του εγκεφάλου με μουσική
Η δύναμη της μουσικής δεν περιορίζεται σε ενδιαφέρουσες έρευνες. Δοκιμάστε τις παρακάτω μεθόδους για να βάλετε περισσότερη μουσική —και εγκεφαλικά οφέλη— στη ζωή σας.
- Ακούστε τι ακούνε τα παιδιά ή τα εγγόνια σας, προτείνουν οι ειδικοί. Συχνά συνεχίζουμε να ακούμε τα ίδια τραγούδια και το ίδιο είδος μουσικής που ακούγαμε στην εφηβεία και στα 20 μας και γενικά αποφεύγουμε να ακούμε οτιδήποτε δεν είναι από εκείνη την εποχή. Η νέα μουσική προκαλεί τον εγκέφαλο με τρόπο που δεν το κάνει η παλιά μουσική. Μπορεί να μην ακούγεται ευχάριστα στην αρχή, αλλά αυτή η μη εξοικείωση, αναγκάζει τον εγκέφαλο να καταβάλει μεγαλύτερη προσπάθεια για να καταλάβει τον νέο ήχο.
- Αναζητήστε αγαπημένα σας τραγούδια σε διάφορα ψηφιακά μέσα. Σήμερα, το διαδίκτυο δίνει απεριόριστες δυνατότητες μέσω ιστοσελίδων αναζήτησης τραγουδιών, όπως το youtube.
- Ξυπνήστε μια ανάμνηση από παλιά. Επιλέξτε οικεία μουσική, ιδανικά να προέρχεται από την ίδια χρονική περίοδο, που προσπαθείτε να ανακαλέσετε κάποια ανάμνηση. Ακούγοντας τους Beatles, για παράδειγμα, μπορεί να σας φέρει πίσω στην πρώτη φορά που ερωτευτήκατε ή το πρώτο σας πάρτι.
- Ακούστε το σώμα σας. Η μουσική μπορεί να ενισχύσει την πνευματική μας εγρήγορση και τη συγκέντρωση, σύμφωνα με μελέτες. Δώστε προσοχή, στο πώς αντιδράτε σε διαφορετικές μορφές μουσικής και επιλέξτε το είδος που σας ταιριάζει. Αυτό που βοηθά ένα άτομο να συγκεντρωθεί μπορεί να αποσπά την προσοχή κάποιου άλλου και αυτό που βοηθά ένα άτομο να χαλαρώσει μπορεί να κάνει ένα άλλο άτομο να αρχίσει να χοροπηδάει ή να χορεύει.
Καθώς μεγαλώνουμε, η ακρόαση μουσικής έχει συνδεθεί ερευνητικά με την συναισθηματική ευφορία, την αποβολή του άγχους και των αρνητικών σκέψεων, την κοινωνικότητα, το αίσθημα πληρότητας και αυτογνωσίας, την ικανότητα αντίδρασης σε δύσκολες καταστάσεις, με την ενίσχυση της μνήμης, της συγκέντρωσης και της παραγωγικότητας.
Οι επιστήμονες μπορεί να χρειαστούν χρόνια για να κατανοήσουν πλήρως τις επιδράσεις της μουσικής στον εγκέφαλο. Ευτυχώς για μας, μπορούμε να απολαμβάνουμε τα οφέλη της μουσικής χωρίς να χρειάζεται να κατανοούμε πλήρως την επιστήμη.
