Λέγεται συχνά, ότι ζούμε σε μια εποχή χωρίς καμία πολιτισμική ευαισθησία, όπου πολλά άτομα ξοδεύουν κάθε μέρα χρόνο, ψάχνοντας στο διαδίκτυο απεγνωσμένα, με την ελπίδα να βρουν ένα λόγο για να πετάξουν τα παροιμιώδη «μαργαριτάρια» τους. Όταν πρόκειται για ταινίες, ειδικότερα, κάποιες δεν γλίτωσαν την οργή και τα σχόλια από την πρώτη μέρα κυκλοφορίας, απλά και μόνο επειδή αυτές οι ταινίες δημιουργήθηκαν.
Ωστόσο, δεν δημιουργούνται μόνο αρνητικές αντιδράσεις. Μερικές ταινίες ξεπέρασαν τα νόμιμα όρια, ωστόσο θεωρήθηκαν ως πρωτοποριακά έργα τέχνης. Άλλες απαγορεύτηκαν ή επιβλήθηκαν περιορισμοί, κάποιες κατέληξαν με ποινικές διώξεις και συχνά ολόκληρες καριέρες καταστράφηκαν. Ας δούμε μερικές από τις πιο αμφιλεγόμενες ταινίες που γυρίστηκαν ποτέ.
1. The Last Temptation of Christ (1988)
Ένα εκρηκτικό “tour de force” από έναν από τους μεγαλύτερους κινηματογραφιστές μας, μοιράζεται στοιχεία και με άλλες ταινίες της λίστας μας: σεξ, βία, θρησκεία, Ιησούς Χριστός. Η μεταφορά του μυθιστορήματος του Νίκου Καζαντζάκη, για την ανθρώπινη υπόσταση και τα ανθρώπινα λάθη του Υιού του Θεού, ενέπνευσε παγκοσμίως οργή και αντιδράσεις. Οι επιστήμονες το κατήγγειλαν. Το Βατικανό και αρκετοί Χριστιανοί σοκαρίστηκαν με τις εικόνες, όπου ο Ιησούς φαντάζεται μια εναλλακτική ζωή για τον εαυτό του με την πόρνη Μαρία Μαγδαληνή. Μια γαλλική ομάδα φονταμενταλιστών εκτόξευσε βόμβες μολότοφ σε θέατρο του Παρισιού, τραυματίζοντας αρκετούς θαμώνες. Ορισμένες χώρες απαγόρευσαν την προβολή της ταινίας χωρίς καν να την έχουν δει (ακόμα δεν μπορεί να προβληθεί στις Φιλιππίνες ή τη Σιγκαπούρη).
2. A Clockwork Orange (1971)
Το λογοτεχνικό tag line για τη μεταφορά από τον Stanley Kubrick του μυθιστορήματος του Anthony Burgess συνοψίζεται λίγο πολύ ως: «Οι περιπέτειες ενός νεαρού άνδρα του οποίου τα κύρια ενδιαφέροντα είναι ο βιασμός, η βία και ο Μπετόβεν». Και δεν ήταν ο Μπετόβεν που ενόχλησε…Μια μελλοντική παραβολή σοκ για την ελεύθερη βούληση, αυτή η ζωντανή απεικόνιση ενός χαρισματικού αρχηγού συμμορίας κέρδισε αμέσως φήμη, για την ακραία βία και τις παρατεταμένες σκηνές σεξουαλικής επίθεσης. Οι πολιτικοί συζήτησαν αν ο μηδενισμός της ταινίας υπερτερούσε των πλεονεκτημάτων της, οι αρθρογράφοι εφημερίδων σε όλο τον κόσμο την αποκαλούσαν από μισογυνιστική έως φασιστική και οι κοινωνικοί κριτικοί ανησυχούσαν για το αν οι φανατικοί θαυμαστές της ταινίας θα αντέγραφαν τον ήρωα. Αφού υπερασπίστηκε την ταινία για μήνες, ο ίδιος ο Κιούμπρικ απαγόρευσε την προβολή της στην Αγγλία, όπου η διαμάχη είχε φτάσει πλέον σε μη διαχειρίσιμα επίπεδα. Δεν θα προβληθεί δημόσια εκεί για δεκαετίες.
3. Bonnie and Clyde (1967)
Το κοινό είχε συνηθίσει τους γκάνγκστερ που κρατούν όπλα και παραβιάζουν τον νόμο. Αυτό για το οποίο δεν ήταν προετοιμασμένο ήταν να δει, τον αιματηρό απόηχο των δραστηριοτήτων των «αντιηρώων» τους να αποδίδεται τόσο ζωντανά. Η χρήση τρομακτικά ρεαλιστικής βίας από αυτήν την ταινία -παραδόξως συνδυασμένη με χαρούμενες μουσικές και αστείες στιγμές- προκάλεσε οργή μεταξύ εκείνων που πίστευαν, ότι ο ήρωας έκανε τους φόνους απλά για να φαίνεται σέξι και επιπόλαιος. Ο Bosley Crowther των New York Times παραπονέθηκε, ότι οι βάναυσες δολοφονίες της ταινίας ήταν άσκοπες.
Αλλά νεότεροι κριτικοί, υπερασπίστηκαν την ταινία, εντάσσοντας τη φρίκη της μέσα στην εμφύλια αναταραχή που συνεχίζεται έξω από τις αίθουσες. Η ταινία δέχθηκε έντονη κριτική, αλλά εξακολουθεί να είναι υπέροχο: μισό κωμικό παραμύθι, μισό βάναυσο γεγονός, που αντικατοπτρίζει την ουσιαστική ασάφεια των ηρώων του, ενώ αντιγράφει πιστά την ιστορία της πραγματικής συμμορίας Barrow, που τρομοκρατούσε, τον αμερικανικό Νότο στις αρχές της δεκαετίας του ’30.
4. Salò, or the 120 Days of Sodom (1975)
Το 120 μέρες στα Σόδομα, υπογράφηκε από τον Πιερ Πάολο Παζολίνι, ενώ ο ίδιος έγραψε και το σενάριο. Το σενάριο βασίζεται στο βιβλίο “120 Μέρες των Σοδόμων” του Μαρκήσιου ντε Σαντ. Πρόκειται για την τελευταία ταινία του Ιταλού σκηνοθέτη. Η δομή του θυμίζει τη Θεία Κωμωδία του Δάντη. Είναι το πλέον αμφισβητούμενο έργο του Παζολίνι με σκηνές βίας, οργίων, σεξουαλικής υποταγής, βιασμού, ψυχρών βασανιστηρίων και δολοφονίας. Η διανομή της ταινίας απαγορεύτηκε σε αρκετές χώρες. Η ταινία έχει αναμφίβολα επηρεάσει «προβοκάτορες» όπως ο Michael Haneke και ο Lars von Trier. Ωστόσο, η πιο συγκλονιστική κληρονομιά της μπορεί να είναι η μοίρα του ίδιου του Παζολίνι, που δολοφονήθηκε μυστηριωδώς λίγες μόνο εβδομάδες πριν από την παγκόσμια πρεμιέρα της.
5. Το Τελευταίο Τανγκό στο Παρίσι (1972)
Την εποχή της κυκλοφορίας του, η διαμάχη γύρω από το ερωτικό δράμα του Μπερνάρντο Μπερτολούτσι περιοριζόταν κυρίως στην οθόνη. Ο διεστραμμένος ερωτισμός μιας σαδομαζοχιστικής σχέσης σκανδάλισε το κοινό, που δεν είχε συνηθίσει να βλέπει τέτοιες ειλικρινείς απεικονίσεις της δυναμικής μιας σεξουαλικής σχέσης, να διερευνώνται στη σφαίρα μιας αποκαλούμενης «ταινίας τέχνης».
Δεκαετίες αργότερα, ωστόσο, οι αποκαλύψεις για την πιο διαβόητη στιγμή της ταινίας, ώθησαν τη δυσφημία της ταινίας πέρα από τα πολιτιστικά ήθη της δεκαετίας του ’70. Σύμφωνα με δηλώσεις του ίδιου του Μπερτολούτσι το 2013, η πιο γνωστή σκηνή της ταινίας, αυτή του βιασμού, γυρίστηκε έπειτα από συνεννόηση του σκηνοθέτη και του Μάρλον Μπράντο και χωρίς τη συγκατάθεση της Μαρία Σνάιντερ. Αυτό έγινε γιατί ο σκηνοθέτης ήθελε να προσδώσει ρεαλιστικότητα στη σκηνή, καθώς ήθελε να φανεί η αντίδραση μιας ταπεινωμένης γυναίκας και όχι μιας ηθοποιού που υποδύεται έναν ρόλο. Ο Μπερτολούτσι είχε δηλώσει, πως για το γεγονός αυτό νιώθει ενοχές, αλλά δεν μετανιώνει.
Πηγές: en.wikipedia.org, www.timeout.com
